Tuong ve huu...

                  Tướng về hưu Nguyễn Công Trứ

                                                                                                                                                                                  GIAO HƯỞNG

          Dưới triều Nguyễn xứ Nghệ có ông Tướng về hưu tuyệt vời, đó là Danh nhân Nguyễn Công Trứ (1778-1858), tự Tồn Chất, hiệu Ngộ Trai, là nhà quân sự, nhà kinh tế, nhà thơ lỗi lạc trong lịch sử Việt Nam cận đại. Cụ Trứ xuất thân từ quan văn, nhưng khi triều đình yêu cầu làm tướng võ thì Cụ vẫn sẵn sàng cầm quân đánh đâu thắng đó.

          Gái tham tài trai tham sắc, nhiều cô Đào cô Nguyệt nổi tiếng múa giỏi hát hay trong vùng, vì phục tài nên dù biết Cụ đã tuổi cổ lai hy mà vẫn say Cụ như điếu đổ. Đa tài đa tình, Cụ có bài thơ về sông Hương được các thế hệ người xứ Huế xếp vào hàng vô tiền khoáng hậu. Cụ làm tới chức Thượng thư (tương đương Bộ trưởng thời nay) nhưng là bậc Thượng thư thanh liêm chính trực, dám nghĩ dám làm, dám chịu trách nhiệm với đời, với mình, được các thế hệ hậu sinh tâm phục khẩu phục. Năm 1858 thực dân Pháp tấn công Đà Nẵng, Cụ 80 tuổi đã về hưu vẫn xin vua cho cầm quân đi đánh giặc, nhưng nguyện vọng cuối đời chưa kịp thực hiện thì Cụ mất trong cảnh nghèo khó tại quê làng Uy Viễn, huyện Nghi Xuân, Hà Tĩnh.

          Có cả bầu trời văn hóa trong cách cảm cách nghĩ, nên qua thơ của Cụ ta thấy Cụ không bao giờ nghĩ đại thần là to. Với Cụ, đại thần chỉ là đại thần khi ở cung vua phủ chúa, còn khi ra giữa đời thường người ta hơn nhau ở cái đầu biết tích lũy văn hóa. Bài thơ về sông Hương của Cụ như sau:

                        Bồng bềnh một mảnh thuyền lan

                        Một cô gái trẻ một quan đại thần

                        Ban ngày quan lớn như thần

                        Ban đêm quan lớn tần mần như ma

                        Ban ngày quan lớn như cha

                        Ban đêm quan lớn ngầy ngà như con

            Trước dịp Festival Huế-2008, tôi cùng mấy CCB nay là doanh nhân, ngồi du thuyền trên sông Hương nghe ca Huế lại nhớ vị Thượng thư tài năng xuất chúng và ngông nhất xứ Nghệ, tôi có bài:

                                     

                      GỬI CỤ NGUYỄN CÔNG TRỨ

                   Cụ bồng bềnh một mảnh thuyền lan

                   Con thả hồn theo tàu đưa du khách

                   Cụ-đại thần thương đời đói rách

                   Con-tốt đen vẫn xứ Nghệ ngang tàng

                   Cụ lên voi xuống chó nhẹ nhàng

                    Đa tài quá nên đa tình lắm

                   Hai thế kỷ không xa vạn dặm

                   Chơi hết mình để sống hết mình thôi

                   Cụ Trứ ơi thời thế đổi thay rồi

                   Mấy kẻ được dân lập thờ khi sống

                   Đời quý Cụ xây đền sắm võng

                   Rước Cụ về phong Thánh Thần thiêng

                   Sống vì Dân chết được Dân thương

                   Ân oán rạch ròi luật đời, thưa Cụ

                   Hữu hạn kiếp người giàu sang chưa đủ

                   Hai thế kỷ xa rồi, Cụ trẻ mãi trong con

 

                                                21h ngày 20.5.2008

                                                           GI. H