CHƠI & KỶ NIỆM
N M Đ
Thuở nhỏ, ở quê, tôi có nhiều bạn. Lũ chúng tôi cùng trang lứa, chơi với nhau hồn nhiên, vô tư, thỏa thích. Hồi đó, có nhiều trò chơi nhưng tựu trung lại thích hơn cả là: đá bóng, đánh khăng và đánh trận giả.
Lúc đầu mới tập đá bóng, chúng tôi xin hoặc hái trộm ở vườn nhà ai đó một quả bưởi to, hơ lửa cho mềm. Thế là chia phe đá. Sau này có bóng nhựa, bóng da. Bóng da có 2 lớp. Lớp ngoài bằng da, chúng tôi bắt chước cũng nói theo tiếng Pháp là ăng - vô- lốp. Lớp trong bằng cao su, gọi là vít - xuy. Vít - xuy bị gai đâm thủng thì đem vá như vá xăm xe đạp. Vá nhiều lần quá thì thay. Lắm lúc không có tiền mua vít - xuy mới, đành lấy lá chuối khô, ghẻ rách nhét căng vào, cũng đá được. Sân bóng là những thửa ruộng sau thu hoạch còn trơ gốc rạ hoặc một bãi cát mịn màng, bằng phẳng. Sau này lớn hơn một chút, tôi được vào đội bóng “chân đất” của làng, của lớp, của trường. Thường dẫn nhau sang đá ở các sân xã Nghi Xá, xã Nghi Khánh. Cố nhiên, lũ chúng tôi là những cầu thủ bất đắc dĩ, chân đất, mắt toét. Cả đám trẻ trâu nhà quê, một chữ Pháp bẻ đôi không biết. Vậy mà khi đá bóng, chúng tôi đều hét toáng lên các khẩu ngữ bằng tiếng Pháp bồi, mới lạ. Nào là gôn, pa-ri-e, en, pê-nan-ti, cooc-ne, ooc-rơ, lăng-xê, a-la-xô, mô-nê, sút, tét, vô-lê, đờ-mi-vô-lê, manh, ê-tang,…Tất cả những từ đó chẳng qua là truyền khẩu từ lớp trước sang lớp sau. Có thể hồi đó, các từ chuyên môn trong bóng đá chưa được Việt hóa.
Mê bóng đá từ thuở nhỏ. Mãi tới sau này, khi công tác ở Cục Chính sách TCCT và Trường Sĩ quan Lục quân, dù đã ngoài 40 - 50 tuổi, tôi vẫn tham gia đá bóng với anh em trẻ.
Còn nhớ, năm 1994, cơ quan TCCT tổ chức giải bóng đá phong trào. Mở đầu là trận đấu giữa Cục Chính sách và Cục Bảo vệ an ninh. Trước giờ bóng lăn, Phạm Ngọc Thắng đội trưởng Cục Bảo vệ an ninh ( ngày đó còn Đại úy, cán bộ một đơn vị thuộc Cục Bảo vệ an ninh; bây giờ là Thiếu tướng, Phó Chỉnh ủy Học viện Kỹ thuật quân sự / BQP ) chỉ vào mặt tôi nói với đội nhà, phải kèm chặt thằng số 9 này lại, nếu không, hắn thoát xuống ghi bàn đấy. Nghe thế, anh Cao Long Hỷ,Thiếu tướng, Cục trưởng hỏi, thế cháu nói ai đấy? Thắng chỉ tôi nói: Dạ, thằng này! Tôi chỉ cười, không nói gì. Ông Hỷ nói, ấy chết, sao cháu nói hỗn thế, ông Nguyễn Mạnh Đẩu, Cục trưởng đấy chứ! Thắng rầy quá. Trên thực tế, Thắng chỉ biết tôi trên sân bóng. Khi đá bóng không phân biệt cấp chức. Năm đó, trận chung kết là Cục Chính sách gặp Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội. Trước khi khai mạc, Hiệu trưởng Nhạc sỹ An Thuyên thấy tôi mặc quần áo cầu thủ nói: Trời ! Bác vẫn tham gia được cơ à ? Tôi nói, tham gia cho vui thôi ông ạ.
Tôi vào sân đá chừng 20 phút, thấy nam nữ khán giả cổ động viên - phần đông là giáo viên, học viên của Trường Đại học Văn hoá nghệ thuật - ở ngoài sân vừa gõ trống, vừa hét ầm lên: “ Ông Đẩu ăn gian! ông Đẩu ăn gian! “ . Tôi ngớ người chẳng biết việc gì? Ngoài sân tiếp tục hét thật to :” Ê, ê, ông Đẩu ăn gian, một mình hai bóng - bóng trên bụng và bóng dưới chân - ai biết thế nào mà kèm “. Té ra, họ trêu tôi to bụng, cố tình " quấy nhiễu " làm tôi ngượng, mất tập trung.
Quả thật, sau đó tôi không đá tiếp được, xin trọng tài thay người.
Trận đó, Cục Chính sách do cầu thủ già yếu hơn, thua Trường VHNTQĐ 1-3, được Giải nhì.
Khi đá bóng ở Trường Sĩ quan Lục quân, thì trên sân các cầu thủ đều gọi tôi bằng " Bố ". Bố ơi, sút đi. Bố ơi! chuyền cho con, ... Mà phải thôi, hồi đó, tôi hơn các cầu thủ khác chừng 30 tuổi.
Cùng với đá bóng, chúng tôi chơi khăng. Cách chơi khăng cũng đủ kiểu - có kiểu giống như người ta chơi gôn, chơi bóng gỗ, hoặc bóng chày bây giờ. Chơi khăng hay lắm. Người chơi phải lần lượt qua các công đoạn : câu, cày, vệch, tạt . Mỗi công đoạn có một thứ kỹ thuật riêng. Cuối cùng là tính điểm để phân định thắng - thua. Nhiều lúc tôi nghĩ, giá như ngày nay, người ta khôi phục lại trò chơi khăng, hoàn chỉnh qui chuẩn luật chơi, phát triển lên thành một môn thể thao. Tiếp đó là tổ chức thi đấu hẳn hoi - cả trong nước và lớn hơn là khu vực - thì chắc rằng, biết đâu, sự hấp dẫn cũng chẳng thua kém chơi gôn, mà lại đỡ tốn kém hơn nhiều.
Nhiều hơn cả là chơi trận giả. Cả đám trẻ chia làm hai phe tương đồng trình độ. Chọn ra hai người chỉ huy. Người chỉ huy bốc thăm chọn phe. Sau đó dàn quân, phân trận tuyến. Trên địa hình cụ thể, người chỉ huy bằng mưu kế, lập thế trận, căn cứ vào khả năng mà giao nhiệm vụ cho quân lính thuộc quyền đảm nhận từng mũi, từng hướng…Nhờ đó mà thắng - thua rõ ràng. Chiến thuật chủ yếu là tập kích, phục kích, tao ngộ chiến trực diện, vu hồi. Phải giỏi ngụy trang, giỏi nghi binh, dương đông, kích tây, mưu mẹo và kiên trì. Luật chơi là: ai phát hiện đối phương trước thì giơ lên một ngón tay tượng trưng cho khẩu súng, miệng hô “đùng”. Hô đủ nghe thôi, hô to dễ bị lộ. Người bị phát hiện, sau khi nghe tiếng "đùng" phát ra từ phia bên kia, thì phải “chết”. Điều đó là tượng trưng cho trúng đạn rồi. Cấm cãi! Cứ thế, lần lượt tiêu diệt các “tên địch” khác còn lại. Bên nào hết quân trước là thua .
Trong nhiều “trận đánh”, theo sự tín nhiệm, đám trẻ cử tôi chỉ huy một bên và bên kia là Lê Hiền. Đám trẻ cho tôi là nhanh trí, dứt khoát. Còn Lê Hiền thì cao mưu và kiên trì. Vì chai lì hơn tôi, nên bên phe do Lê Hiền chỉ huy thường giành phần thắng. Có lần, Hiền ngồi phục kích hàng nửa tiếng đồng hồ ở Cồn Làng Đông, chôn chân giữa ổ kiến lửa cắn đỏ cả hai bàn chân và vẫn kiên trì chờ đợi. Lần khác, với đôi chân trần, Hiền chui qua cả bãi gai tre sắc nhọn, rậm rạp ở vườn ông Châu Mợi, nhằm tạo thế bất ngờ.
Những trưa hè nắng chói chang, gió nồm nam hầm hập thổi hoặc những đêm thu mát dịu dưới ánh trăng vàng, đám trẻ chúng tôi chơi đánh trận giả mê say, không biết chán. Cồn Làng Đông, cồn Chôi, cồn Hạ Lang, Nhà Vàn và những mảnh vườn ở các bìa làng là những nơi được chọn làm “chiến địa”.
Sau này, khi lớn lên đi chiến đấu ở các chiến trường, tôi được biên chế vào bộ binh, rồi trinh sát, sau đó chuyển sang đặc công.
Cứ mỗi lần ngồi phục kích trước giờ nổ súng, hoặc luồn vào đồn địch điều nghiên, tác chiến, tôi thường liên tưởng đến trò chơi trận giả thời niên thiếu. Trào dâng nỗi nhớ gia đình, quê hương. Bâng khuâng nhớ những đứa bạn thân chơi đánh trận giả thuở thiếu thời.
Khi kết thúc chiến tranh, tôi mới biết, thời đánh Mỹ, số bạn bè chơi trận giả hồi đó đều lên đường đi chiến đấu. Có nhiều người nằm lại chiến trường. Có người ngày trở về mang đầy thương tích, bệnh tật.
Mấy chục năm sau, Lê Hiền là Đại tá, công tác ở một cơ quan thuộc Bộ Quốc phòng. Có lần, gia đình tôi mời bà con họ hàng và bạn bè ở Hà Nội đến dự cơm thân mật. Bữa ấy, một người bạn thân thiết mừng tặng tôi bài thơ, trong đó có câu thật ý nghĩa:” Hoa bừng nở từ trong cằn cỗi đá”. Nghe vậy, sau khi uống cạn một chén rượu Chivas regal, Lê Hiền mặt đỏ gay, đứng dậy vui vẻ dõng dạc tuyên bố :”Ông này, bây giờ làm to thế, chứ hồi nhỏ, đánh trận giả ở quê, thường là thua tôi đấy nhá ”. Tôi cười nói, đúng thế, đúng thế. Mọi người cùng cười vui rôm rả.
Về già, lòng lâng lâng hồi tưởng lại chuyện vui chơi một thuở. Mấy chục năm đã qua mà ký ức trong tôi vẫn tươi nguyên như mới diễn ra ngày nào ./.
