Trong khoảng hẹp sau nhà mình trên tầng gác, tôi chừa một khoảng trống nhỏ để trồng lan. Mùa nắng lan ra hoa rất nhiều nhưng khi mùa mưa đến, lúc mặt trời xoay theo hướng khác, nhưng cây lan chỉ còn lá xanh. Tôi vẫn cố giữ cách mình chăm lan, nắng thì tưới nước, tỉa lá khô, xịt phân 1 tuần/lần nhưng cũng nhiều lúc thấy nhen nhóm trong lòng một nỗi buồn chờ đợi. Tôi nhớ những mùa hoa tháng trước, khi hầu như các giò lan đều ra hoa, lúc đó những sắc màu rực rỡ đan xen nhau thật vui mắt, và trong lòng dậy lên cái cảm giác thỏa mãn vì công sức của mình bỏ ra…
Rồi có một lần đọc sách, đọc một đoạn đầy minh triết của thiền sư Ajahn Chah người Thái Lan, ông dạy rằng theo Đức Phật, sự vật diễn biến theo đường lối riêng của nó. Khi bạn trồng cây, bạn không thể thúc ép cây mọc nhanh hơn, không cần thiết phải bắt nó ra hoa theo ngày, cứ để cây mọc như chuyện của nó bởi bổn phận của bạn không phải là bổn phận của cây… Chợt hiểu rằng thúc ép hoa ra hoa theo ngày, quả chín theo mùa, trái to hơn bình thường bằng những phương cách như dùng thuốc tăng trọng, biến đổi gien… là một cách phản lại tự nhiên, giống như người viết sách, muốn thiên hạ nhanh chóng biết mình, phải đem vào trang sách những chuyện lố lăng, hỗn tạp, khêu gợi dục vọng… là quan kiến sai lầm, nguyên nhân của đau khổ, diệt vong…
Nhưng ở đời có mấy ai biết việc trồng hoa của mình khác với việc cây ra hoa? Ngay cả Đức Phật và các thiền sư cũng không nói ra sự vận hành của nghiệp lực bởi các vị cho đó là việc vô ích. Giống như việc viết ra một tác phẩm. Việc của nhà văn là nổ lực và nổ lực, còn tác phẩm đó sẽ ra sao, người ta đón nhận nó hào hứng hay lạnh nhạt là sự tự vận hành của nó. Nếu sự nổ lực đó được làm trong sự cố gắng liên tục, hãy tin kết quả sẽ là tốt đẹp. Nhưng ngay chính khi kết quả đã xảy ra, hãy cảm nhận khoái lạc của sự thưởng thức nhưng đừng dính mắc vào nó.
Cứ ngồi hoài nhớ về những hào quang cũ, khác nào tiếc nuối một mùa hoa đã qua, mà cái mùa hoa đó với mọi người và cả bạn, chỉ là ảo ảnh. Khổ (duḥkha) vì ảo ảnh phải chăng là tuyệt lộ của con người?
N Đ B
