Về nơi lưu dấu chiến thắng quân Xiêm
của Nguyễn Huệ
của Nguyễn Huệ
LÊ QUANG HUY
Rạch Gầm- Xoài Mút là địa danh ghi dấu chiến công vang dội của
người anh hùng áo vải Quang Trung- Nguyễn Huệ. Nơi đây, năm 1785 ông đã
cùng dân và quân đánh tan 5 vạn quân Xiêm và tập đoàn phong kiến Nguyễn
Ánh.
Ghi nhớ công lao của Nguyễn Huệ và quân dân, nhà nước đã xây dựng nơi đây thành khu di tích Rạch Gầm- Xoài Mút.
Khu di tích chiến thắng Rạch Gầm – Xoài Mút thuộc ấp Đông, xã Kim Sơn,
huyện Châu Thành, Tiền Giang. Di tích nằm cạnh bờ sông Tiền hiền hòa với
những đám dừa nước xanh tươi đang vươn mình trong nắng; phía trên là
mặt tiền tỉnh lộ 864 nên đến đây bằng thuyền hay xe đều thuận tiện.
Khu di tích được khánh thành vào ngày 20-1-2005, nhân kỷ niệm 200 năm
chiến thắng Rạch Gầm Xoài Mút, với tổng diện tích hơn 2 ha gồm 3 khu
vực: nhà trưng bày số 1 nằm ngay dưới chân tượng đài, nhà trưng bày số 2
nằm cạnh bờ sông và một nhà cổ Nam Bộ. Đứng từ xa nhìn lại quả là một
khu di tích đẹp, thoáng mát và thơ mộng. Các loại hoa kiểng thuộc dạng
quí được cắt tỉa cẩn thận, bố trí hài hòa sẽ làm hài lòng du khách đến
thăm. Đảo mắt nhìn chung quanh, ta thấy cả một màu xanh của vườn cây ăn
trái, sát bên bờ sông có nhà hàng Rạch Gầm với lối kiến trúc gỗ, tre,
nứa vừa mát mẻ vừa lạ mắt.
Ngôi nhà cổ Nam Bộ trong Khu Di tích Rạch Gầm- Xoài Mút- Ảnh Quayng Huy.
Tượng đài anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ nằm ngay trung tâm của di tích.
Tượng làm bằng đồng màu nặng 20 tấn, cao hơn 8m, được đặt trên bệ cao mô
phỏng hình chiến thuyền do nhà điêu khắc Nguyễn Hải thực hiện. Vòng
ngoài nhà trưng bày (dưới chân tượng) là dãy phù điêu bằng đồng bao bọc
xung quanh, cao 70cm, diện tích 90m2, nặng khoảng 6 tấn. Hoa
văn trên dãy phù điêu chạm khắc hình người và chim lạc được tác giả
Nguyễn Hải cách điệu từ mặt trống đồng. Độ sâu của hoa văn từ 10 – 12cm.
Trên vách bên trong nhà trưng bày là dãy tranh ghép gốm màu như ở công
trình Bến Dược Củ Chi gồm 4 chương: khẩn hoang, lập ấp, trận thủy chiến
và khải hoàn chiều cao 1,8m có diện tích 57m2 và hai mảng phù điêu chim muông với cây trái có diện tích 13m2 bằng chất liệu composic.
Nhưng nổi bật hơn cả là hình ảnh Nguyễn Huệ oai phong đứng trên chiến
thuyền đang rút gươm, bên dưới là nghĩa quân Tây Sơn người chèo thuyền
người giương nỏ nhìn về phía sông Tiền như đang chuẩn bị xông lên, tấn
công vào lũ quân Xiêm xâm lược. Rạch Gầm – Xoài Mút là nơi đầu tiên ở
phía Nam diễn ra một trận thuỷ chiến chiến lược, đánh tan 5 vạn quân
Xiêm và tập đoàn phong kiến bán nước Nguyễn Ánh vào đêm 19 rạng
20-1-1785.
Tượng đài Chiến thắng Rạch Gầm – Xoài Mút. Ảnh Q. Huy.
Vào tháng 2-1784, trước sự lớn mạnh của phong trào Tây Sơn, Nguyễn Ánh
chạy sang Xiêm cầu viện vua Xiêm trợ giúp. Vua Xiêm cho 2 cháu mình là
Chiêu Tăng và Chiêu Sương đem 5 vạn quân sang xâm lược nước ta bằng 2
ngã thuỷ, bộ. Được tin quân Xiêm hoành hành, tháng 1-1785, Nguyễn Huệ
kéo quân vào Nam đóng tại Mỹ Tho, chọn đoạn sông Tiền từ Rạch Gầm đến
Xoài Mút dài khoảng 7km, rộng từ 1-2km làm điểm quyết chiến chiến lược
với địch. Giữa sông có cù lao Thới Sơn và cù lao Hộ, còn gọi là Bãi Tồn,
cây cối rậm rạp rất thuận lợi cho việc giấu quân và mai phục. Bên cạnh
đó, Nguyễn Huệ thu phục một số nông dân địa phương gia nhập vào nghĩa
quân.
Đêm 19 rạng 20-1-1785 (đêm 9 rạng 10-12 năm Giáp Thìn), vào khoảng đầu
canh năm, Chiêu Tăng lợi dụng thuỷ triều xuôi theo dòng sông để tấn công
Mỹ Tho nhằm phá vỡ đội thuyền phòng thủ của Tây Sơn. Quân Tây Sơn giả
thua rút dần về hướng Mỹ Tho, nhử địch lọt vào trận địa mai phục đoạn
Rạch Gầm – Xoài Mút.
Khi chúng lọt vào trận mai phục, bất ngờ pháo lệnh
của Tây Sơn nổ vang ở cù lao Thới Sơn và bờ sông Tiền. Ngay lúc ấy,
Nguyễn Huệ cho khoá chặt hai chốt dồn quân Xiêm vào thế “tiến thoái
lưỡng nan”. Khi chúng còn hoang mang thì pháo hỏa hổ ở hai bên bờ nả đạn
tới tấp làm cho đội hình chúng rối loạn, tinh thần hoang mang rồi bỏ
chạy. Cùng lúc đó một đội thuyền cảm tử quân chở đầy rơm và những vật
liệu dễ cháy đâm thẳng vào thuyền giặc làm cho thuyền chúng số bị chìm,
số bị cháy. Trong khi đó, cánh quân bộ của chúng ngay từ đầu đã bị quân
Tây Sơn chặn đánh không cho cứu viện. Nguyễn Ánh được Mạc Tử Sanh bảo vệ
trốn sang Xiêm. Còn Chiêu Tăng, Chiêu Sương chạy theo hướng Tây Ninh
rồi trở về Xiêm. Chỉ một trận quyết chiến diễn ra không đầy một ngày đã
tiêu diệt gần 5 vạn quân Xiêm, số còn lại vừa chạy vừa phải thốt lên
rằng: “Sợ Tây Sơn như sợ cọp”.
Vũ khí quân Tây Sơn trong Khu di tích- Ảnh Q. Huy.
Thua trận này, ngoài vấn đề chiến thuật, có lẽ ấn tượng lớn nhất của
quân Xiêm là các loại vũ khí của quân Tây Sơn sử dụng. Tất cả giờ đây
(đã phục chế) được xuất hiện trong hai nhà trưng bày. Bộ sưu tập có 564
hiện vật bao gồm những khẩu súng thần công đúc bằng sắt, nặng 20kg, đá
đạn của súng sưu tầm rất nhiều ở đoạn sông Rạch Gầm – Xoài Mút, bảng vẽ
miêu tả súng hỏa hổ… cùng những đồ dùng của quân Xiêm bại trận như đồ
gốm, gươm… và những hiện vật khác có liên quan sau chiến thắng: tiền
Thái Đức, tiền Quang Trung, tiền Cảnh Thịnh hay ảnh kênh Bà Bèo…
Rời khu trưng trưng bày, nhìn về phía Đông, ta bắt gặp một ngôi nhà cổ
Nam Bộ trong khuôn viên khu di tích. Ngôi nhà như gợi lại quá khứ thuở
cha ông đi khẩn hoang mở đất, để sau đó xây dựng nên một vùng đất trù
phú ở phía Nam Tổ quốc. Bước vào bên trong, du khách dễ cảm nhận những
nét quen thuộc trong xây cất ở phương Nam. Nhà được xây dựng 3 gian, 2
chái, 48 cột gỗ căm xe, mái lợp ngói âm dương với diện tích 225m2.
Ngay gian giữa có bàn thờ tổ tiên với đầy đủ lư hương, bình bông, mâm
ngũ quả. Hai gian bên có tủ kính chưng các loại chén, bình cổ có từ thế
kỷ XVIII, phía trước có bộ ván và hai chiếc bàn tròn bằng gỗ quý. Đây
là nơi dùng để trưng bày và tiếp khách.
Vũ khí quân Xiêm trong Khu Di tích- Ảnh Q. Huy.
Khu di tích Rạch Gầm – Xoài Mút đã được Bộ Văn hóa - Thông tin công
nhận di tích cấp quốc gia và đang thu hút một số lượng lớn du khách
trong và ngoài nước đến tham quan. Công trình này mang ý nghĩa rất sâu
sắc nhằm giáo dục truyền thống và khơi dậy niềm tự hào dân tộc. Qua đó
giáo dục tinh thần yêu quê hương đất nước cho các thế hệ đương thời và
mai sau.
L.Q.H
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét